Na tientallen jaren voorbereiding is vandaag de officiële bouw van start gegaan van de grootste telescoop ter wereld, tevens de gevoeligste radiotelescoop ooit gemaakt. Een project waar ook Nederland een belangrijke rol bij speelt.

In deze audio bespreken we met Roelien Attema-van Waas van ASTRON waar de telescoop naar gaat kijken en welke rol Nederland precies binnen het project heeft. Lees hier meer: Construction of Square Kilometre Array commences.

Na tientallen jaren voorbereiding is vandaag de officiële bouw van start gegaan van de grootste telescoop ter wereld, tevens de gevoeligste radiotelescoop ooit gemaakt. Een project waar ook Nederland een belangrijke rol bij speelt.
In deze audio bespreken we met Roelien Attema-van Waas van <a href="https://www.astron.nl/">ASTRON</a> waar de telescoop naar gaat kijken en welke rol Nederland precies binnen het project heeft. Lees hier meer: <a href="https://www.astron.nl/construction-of-square-kilometre-array-commences/">Construction of Square Kilometre Array commences</a>.

Over diepzeediertjes die broeikasgassen eten, immuuncellen die zichzelf opofferen en de zoektocht naar planeten. Over de nieuwste medicijnen, zonnecellen en sensoren. Kortom: hoe werkt de wereld om ons heen en hoe kunnen we hem nog beter maken?

Wetenschap Vandaag | BNR

Over diepzeediertjes die broeikasgassen eten, immuuncellen die zichzelf opofferen en de zoektocht naar planeten. Over de nieuwste medicijnen, zonnecellen en sensoren. Kortom: hoe werkt de wereld om ons heen en hoe kunnen we hem nog beter maken?

Wetenschap Vandaag | Mede mogelijk gemaakt door Brightlands

BNR: Wetenschap Vandaag

Wetenschap Vandaag

Bouw grootste telescoop ter wereld officieel van start

Wij mensen kunnen mentaal tijdreizen. Dat wil zeggen: we kunnen ons dingen herinneren, zelfs als we daar op het moment zelf niet echt op hebben gelet. Door sommige wetenschappers werd gedacht dat dit episodisch geheugen uniek is in de dierenwereld. Alleen mensen zouden het kunnen. 

Maar nu bewijst een gaai, je weet wel: die beige vogel met felblauw op de vleugel, dat we zeker niet de enige zijn. Hoe hebben onderzoekers dat ontdekt: ze deden een geheugenexperiment met zeven van deze vogels.  

Een gewilde snack werd onder één van vier identieke bekertjes geplaatst. Kozen ze de goede beker, dan kregen ze een beloning. Zo leerden ze na een tijdje dat ze moesten letten op de plek van het bekertje in de rij. 

Maar toen ze daar helemaal aan gewend waren, veranderde het experiment ineens. De bekertjes zagen er nu allemaal anders uit. De vogels keken toe hoe eten onder één van de bekertjes werd gelegd.  

Vervolgens werden de vogels 10 minuten apart gezet. Terwijl buiten hun zicht de bekertjes van plek werden gewisseld. Ondanks dat het bekertje met snack niet meer op dezelfde plek stond, lukte het de vogels in 70 procent van de gevallen toch om het juiste bekertje eruit te pikken.  

Op basis, dus, van de visuele kenmerken van de beker. Terwijl ze op het moment dat ze de bekertjes zagen nog niet wisten dat dit relevante informatie was. En dat, zeggen de onderzoekers, suggereert dat ook een gaai een soort episodisch geheugen heeft. In vervolgonderzoek willen ze kijken of dit ook werkt als er geen eten in het spel is.

Lees hier meer over het onderzoek: Eurasian jays can use “mental time travel” like humans

Wij mensen kunnen mentaal tijdreizen. Dat wil zeggen: we kunnen ons dingen herinneren, zelfs als we daar op het moment zelf niet echt op hebben gelet. Door sommige wetenschappers werd gedacht dat dit episodisch geheugen uniek is in de dierenwereld. Alleen mensen zouden het kunnen. 
Maar nu bewijst een gaai, je weet wel: die beige vogel met felblauw op de vleugel, dat we zeker niet de enige zijn. Hoe hebben onderzoekers dat ontdekt: ze deden een geheugenexperiment met zeven van deze vogels.  
Een gewilde snack werd onder één van vier identieke bekertjes geplaatst. Kozen ze de goede beker, dan kregen ze een beloning. Zo leerden ze na een tijdje dat ze moesten letten op de plek van het bekertje in de rij. 
Maar toen ze daar helemaal aan gewend waren, veranderde het experiment ineens. De bekertjes zagen er nu allemaal anders uit. De vogels keken toe hoe eten onder één van de bekertjes werd gelegd.  
Vervolgens werden de vogels 10 minuten apart gezet. Terwijl buiten hun zicht de bekertjes van plek werden gewisseld. Ondanks dat het bekertje met snack niet meer op dezelfde plek stond, lukte het de vogels in 70 procent van de gevallen toch om het juiste bekertje eruit te pikken.  
Op basis, dus, van de visuele kenmerken van de beker. Terwijl ze op het moment dat ze de bekertjes zagen nog niet wisten dat dit relevante informatie was. En dat, zeggen de onderzoekers, suggereert dat ook een gaai een soort episodisch geheugen heeft. In vervolgonderzoek willen ze kijken of dit ook werkt als er geen eten in het spel is.
Lees hier meer over het onderzoek: <a href="https://www.eurekalert.org/news-releases/1044075">Eurasian jays can use “mental time travel” like humans</a>

Niet alleen mensen, maar ook vogels hebben een episodisch geheugen

In de vorige aflevering hoorden we hoe onderzoekers onder andere ammoniak proberen terug te winnen uit waterreststromen. Lot van der Graaf, van de TU Delft, kijkt in haar onderzoek weer naar een heel ander soort reststroom en een andere techniek.

Ze bestudeert hoe bacteriën ingezet kunnen worden om metalen terug te winnen uit afvalwater dat afkomstig is uit de mijnbouw. Dat kan belangrijke grondstoffen opleveren, maar gaat ook vervuiling tegen. 

In de vorige aflevering hoorden we hoe onderzoekers onder andere ammoniak proberen terug te winnen uit waterreststromen. Lot van der Graaf, van de TU Delft, kijkt in haar onderzoek weer naar een heel ander soort reststroom en een andere techniek.
Ze bestudeert hoe bacteriën ingezet kunnen worden om metalen terug te winnen uit afvalwater dat afkomstig is uit de mijnbouw. Dat kan belangrijke grondstoffen opleveren, maar gaat ook vervuiling tegen.

Bacteriën gebruiken om metalen uit afvalstromen van de mijnbouw te halen

We doen in Nederland al een heleboel slimme dingen met water. Toch halen we er nog lang niet alles uit. Dat geldt bijvoorbeeld voor sommige belangrijke grondstoffen. 

Zonde vindt ook Jules van Lier van de TU Delft, onderzoeker op het gebied van milieu en technologie. Hij vertelt wat ze daar op dit moment aan proberen te doen. Eén van de dingen waar ze naar kijken is het slim terugwinnen van ammoniak uit reststromen.

We brengen een bezoekje aan de installatie waarin de nieuwe techniek getest wordt. Niels van Linden van Lenntech legt uit hoe alles werkt en wat ze al lukt. 

Daarnaast horen we van Adriaan Lieftinck waarom partner Mezt zoveel vertrouwen heeft in de techniek en van Tobias Opschoor tot in detail hoe de installatie in elkaar zit. 

In de volgende aflevering van Afdeling Wetenschap horen we meer over het werk van Lot van der Graaf. Zij kijkt in haar onderzoek naar het terugwinnen van grondstoffen uit reststromen in de mijnbouw. 

We doen in Nederland al een heleboel slimme dingen met water. Toch halen we er nog lang niet alles uit. Dat geldt bijvoorbeeld voor sommige belangrijke grondstoffen. 
Zonde vindt ook <a href="https://www.tudelft.nl/en/staff/j.b.vanlier/">Jules van Lier van de TU Delft</a>, onderzoeker op het gebied van milieu en technologie. Hij vertelt wat ze daar op dit moment aan proberen te doen. Eén van de dingen waar ze naar kijken is het slim terugwinnen van ammoniak uit reststromen.
We brengen een bezoekje aan de installatie waarin de nieuwe techniek getest wordt. Niels van Linden van <a href="https://www.lenntech.nl/">Lenntech</a> legt uit hoe alles werkt en wat ze al lukt. 
Daarnaast horen we van Adriaan Lieftinck waarom partner <a href="https://www.mezt.nl/">Mezt</a> zoveel vertrouwen heeft in de techniek en van Tobias Opschoor tot in detail hoe de installatie in elkaar zit. 
In de volgende aflevering van Afdeling Wetenschap horen we meer over het werk van Lot van der Graaf. Zij kijkt in haar onderzoek naar het terugwinnen van grondstoffen uit reststromen in de mijnbouw.

Bouw grootste telescoop ter wereld officieel van start

In 1 playlist(s)

Wetenschap Vandaag

Social links

Follow podcast

Recent clips