De réir an daonáirimh is déanaí, tá eolas éigin ag 130,000 duine ar an nGaeilge in Albain ach i dTuaisceart na hÉireann, tá fios éigin ag beagnach 100,000 duine sa bhreis ar sin ar an teanga - 228,617.  Tá i bhfad níos mó Gaeilge ar an BBC in Albain ná mar atá ná mar atá ó thuaidh áfach. Tá idirdhealú soiléir ann, mar sin féin, agus is beag gearán a dhéanann Gaeilgeoirí faoin cheist – cad chuige sin??? 




Foclóir:

Laigí: Weaknesses 




Dall: Blind 




Líne eagarthóireachta: Editorial line 




Ábhartha: Relevant 




Aontachtaithe: Unionists 




Slat tomhais: Measuring stick 




Sciar: Proportion 




Fáinne fí: Vicious circle 




Idirdhealú: Distinction 




Maígh: Imply 




Múnla: Model 




Forlíonadh: Supplement 




Naimhdeas: Animosity 




Áiseanna: Resources 




Ionchur: Input 




Claonadh: Inclination or bias 




Cur i bhfriotal: Put into words 

De réir an daonáirimh is déanaí, tá eolas éigin ag 130,000 duine ar an nGaeilge in Albain ach i dTuaisceart na hÉireann, tá fios éigin ag beagnach 100,000 duine sa bhreis ar sin ar an teanga - 228,617. &nbsp;Tá i bhfad níos mó Gaeilge ar an BBC in Albain ná mar atá ná mar atá ó thuaidh áfach. Tá idirdhealú soiléir ann, mar sin féin, agus is beag gearán a dhéanann Gaeilgeoirí faoin cheist – cad chuige sin???&nbsp;
 
Foclóir:
Laigí: Weaknesses&nbsp;
 
Dall: Blind&nbsp;
 
Líne eagarthóireachta: Editorial line&nbsp;
 
Ábhartha: Relevant&nbsp;
 
Aontachtaithe: Unionists&nbsp;
 
Slat tomhais: Measuring stick&nbsp;
 
Sciar: Proportion&nbsp;
 
Fáinne fí: Vicious circle&nbsp;
 
Idirdhealú: Distinction&nbsp;
 
Maígh: Imply&nbsp;
 
Múnla: Model&nbsp;
 
Forlíonadh: Supplement&nbsp;
 
Naimhdeas: Animosity&nbsp;
 
Áiseanna: Resources&nbsp;
 
Ionchur: Input&nbsp;
 
Claonadh: Inclination or bias&nbsp;
 
Cur i bhfriotal: Put into words&nbsp;

Scéalta, Eolas, Tuairimí; An Indo as Gaeilge. 

Scéalta, Eolas, Tuairimí; An Indo as Gaeilge.

Seachtain

Nuacht Gaeilge ar an BBC in Albain – ach cá bhfuil nuacht Gaeilge an BBC sa Tuaisceart? 

Nuair a smaoiníonn muid ar Ghaeltacht, is minic a thagann íomhá chugainn d'áit iargúlta, cois farraige, ar imeall na tíre. Ach le 100 bliana anuas, rinneadh iarrachtaí déanta le nua-Ghaeltachtaí a bhunú sna cathracha agus ar imeall na bailte móra. Amharcann Ursula Ní Shionainn siar ar roinnt de na hiarrachtaí seo. Cad chuige gur éirigh le ceann nó dhó ach gur theip ar an chuid is mó acu?




Foclóir: 




Dlús: Density 




Athdháileadh: Redistribution  




Líonraí: Networks  




Riachtanais: Requirements  




Coilíneacht: Colony  




Léas: Lease  




Bardas: Municipality  




Treorach: Directive  




Tomhas: To gauge 




Lonnaíocht: Settlement  




Eiseamláir: Model 




Bagairt: Threat  




Ag snámh in aghaidh easa: Swimming against the stream 




Féiniúlacht: Identity  




Díchoilíniú: Decolonising  




Morálta: Moral  

Nuair a smaoiníonn muid ar Ghaeltacht, is minic a thagann íomhá chugainn d'áit iargúlta, cois farraige, ar imeall na tíre. Ach le 100 bliana anuas, rinneadh iarrachtaí déanta le nua-Ghaeltachtaí a bhunú sna cathracha agus ar imeall na bailte móra. Amharcann Ursula Ní Shionainn siar ar roinnt de na hiarrachtaí seo. Cad chuige gur éirigh le ceann nó dhó ach gur theip ar an chuid is mó acu?
 
Foclóir:&nbsp;
 
Dlús: Density&nbsp;
 
Athdháileadh: Redistribution &nbsp;
 
Líonraí: Networks &nbsp;
 
Riachtanais: Requirements &nbsp;
 
Coilíneacht: Colony &nbsp;
 
Léas: Lease &nbsp;
 
Bardas: Municipality &nbsp;
 
Treorach: Directive &nbsp;
 
Tomhas: To gauge&nbsp;
 
Lonnaíocht: Settlement &nbsp;
 
Eiseamláir: Model&nbsp;
 
Bagairt: Threat &nbsp;
 
Ag snámh in aghaidh easa: Swimming against the stream&nbsp;
 
Féiniúlacht: Identity &nbsp;
 
Díchoilíniú: Decolonising &nbsp;
 
Morálta: Moral &nbsp;

Éist arís: Páirc na Gaeltachta - Why did Dublin's 'Gaeltacht' fail?

Ag amharc siar ar an bhliain a bhí, is fíor go raibh an Ghaeilge thuas seal thíos seal.  




Bhí sí faoin spotsolas go minic le linn na bliana agus bhí neart ceannlíntí a thug ardú croí do Ghaeilgeoirí. 




Le Ros na Rún ag ceiliúradh 30 bliana ar an fhód, méadú as cuimse ar úsáid na Gaeilge ar Tik Tok agus méadú suntasach ar líon na mac léinn Gaeilge in Ollscoil na Banríona, bhí go leor le bheith bródúil as i 2025. 




Ach i measc na scéalta a thug ardú meanma do na Gaeil, bhí scéalta ann a laghdaigh misneach fosta, go háirithe sa chóras oideachais agus díolúintí ó stáidéar ar an nGaeilge ag an leibhéal is airde riamh. 




Mar sin de, agus deireadh na bliana ag teannadh linn, cén rath a bhí ar ár dteanga dhúchasach i 2025? 




Ar Seachtain labhair Tessa Fleming le Storm Eaton-Kilgallen faoi na ‘top-picks’ atá aici féin don bhliain seo. 




 




Foclóir: 




Mórshiúl: March  




Gan teorann: Unrestricted  




Impleachta: Implications  




Trasteorann: Cross-border  




Gruama: Bleak  




Réabhlóideach: Revolutionary  




Malartú: Exchange or swap  




Gearchéim tithíochta - housing crisis  




Uafás: Horror  




Teanga oibre: Working language  




Míthuiscint: Misunderstanding  




Insealbhaithe: Inducted  




Neamhaird: Disregard   




Infheicthe: Visible  




Cúisithe: Accused    




Sceimhlitheoireacht: Terrorism 

Ag amharc siar ar an bhliain a bhí, is fíor go raibh an Ghaeilge thuas seal thíos seal. &nbsp;
 
Bhí sí faoin spotsolas go minic le linn na bliana agus bhí neart ceannlíntí a thug ardú croí do Ghaeilgeoirí.&nbsp;
 
Le Ros na Rún ag ceiliúradh 30 bliana ar an fhód, méadú as cuimse ar úsáid na Gaeilge ar Tik Tok agus méadú suntasach ar líon na mac léinn Gaeilge in Ollscoil na Banríona, bhí go leor le bheith bródúil as i 2025.&nbsp;
 
Ach i measc na scéalta a thug ardú meanma do na Gaeil, bhí scéalta ann a laghdaigh misneach fosta, go háirithe sa chóras oideachais agus díolúintí ó stáidéar ar an nGaeilge ag an leibhéal is airde riamh.&nbsp;
 
Mar sin de, agus deireadh na bliana ag teannadh linn, cén rath a bhí ar ár dteanga dhúchasach i 2025?&nbsp;
 
Ar Seachtain labhair Tessa Fleming le Storm Eaton-Kilgallen faoi na ‘top-picks’ atá aici féin don bhliain seo.&nbsp;
 
&nbsp;
 
Foclóir:&nbsp;
 
Mórshiúl: March &nbsp;
 
Gan teorann: Unrestricted &nbsp;
 
Impleachta: Implications &nbsp;
 
Trasteorann: Cross-border &nbsp;
 
Gruama: Bleak &nbsp;
 
Réabhlóideach: Revolutionary &nbsp;
 
Malartú: Exchange or swap &nbsp;
 
Gearchéim tithíochta - housing crisis &nbsp;
 
Uafás: Horror &nbsp;
 
Teanga oibre: Working language &nbsp;
 
Míthuiscint: Misunderstanding &nbsp;
 
Insealbhaithe: Inducted &nbsp;
 
Neamhaird: Disregard &nbsp;&nbsp;
 
Infheicthe: Visible &nbsp;
 
Cúisithe: Accused &nbsp;&nbsp;&nbsp;
 
Sceimhlitheoireacht: Terrorism&nbsp;

Thuas seal, thíos seal: Best and worst den Ghaeilge i 2025 

Tá tuarascáil nua seolta ag Tuismitheoirí na Gaeltachta a léiríonn líon na dteaghlach atá ag tógáil clann le Gaeilge sna Gaeltachtaí. 




Tá figiúirí le haghaidh gach ceann den 26 Limistéar Pleanála Teanga (LPT) san áireamh sa tuarascáil.  




Níl ach 3 LPT sa Ghaeltacht ar féidir a rá go bhfuil os cionn 50% de theaghlaigh ag tógáil a gclann le Gaeilge iontu. 




Mar sin, cén fáth nach bhfuil níos mó daoine ag tabhairt a dteanga dúchais dá gcuid páistí? 




Ar Seachtain, labhair Sorcha Ní Chéilleachair, Ceannasaí Tuismitheoirí na Gaeltachta, faoi cad é a léiríonn an taighde nua seo dúinn. 




Is ball den trust project é Seachtain agus ba mhian linn go mbeidh muinín agaibhse ionainn. Is féidir ár mbeartas eitice a léamh ag independent.ie/ourjournalism 




Foclóir: 




Comhluadar: Companionship 




Lánúineacha: Couples 




Daonáireamh: Census 




Slat tomhais: A measuring-rod 




LPT: Limistéar Pleanála Teanga 




Abhainn: River 




Mórtas: Pride 




Seasmhach: Stable/Consistant  




Céatadán: Percentage 




Iniúchadh: Examination 




Rangú: Categorisation 

Tá tuarascáil nua seolta ag Tuismitheoirí na Gaeltachta a léiríonn líon na dteaghlach atá ag tógáil clann le Gaeilge sna Gaeltachtaí.&nbsp;
 
Tá figiúirí le haghaidh gach ceann den 26 Limistéar Pleanála Teanga (LPT) san áireamh sa tuarascáil. &nbsp;
 
Níl ach 3 LPT sa Ghaeltacht ar féidir a rá go bhfuil os cionn 50% de theaghlaigh ag tógáil a gclann le Gaeilge iontu.&nbsp;
 
Mar sin, cén fáth nach bhfuil níos mó daoine ag tabhairt a dteanga dúchais dá gcuid páistí?&nbsp;
 
Ar Seachtain, labhair Sorcha Ní Chéilleachair, Ceannasaí Tuismitheoirí na Gaeltachta, faoi cad é a léiríonn an taighde nua seo dúinn.&nbsp;
 
Is ball den trust project é Seachtain agus ba mhian linn go mbeidh muinín agaibhse ionainn. Is féidir ár mbeartas eitice a léamh ag independent.ie/ourjournalism&nbsp;
 
Foclóir:&nbsp;
 
Comhluadar: Companionship&nbsp;
 
Lánúineacha: Couples&nbsp;
 
Daonáireamh: Census&nbsp;
 
Slat tomhais: A measuring-rod&nbsp;
 
LPT: Limistéar Pleanála Teanga&nbsp;
 
Abhainn: River&nbsp;
 
Mórtas: Pride&nbsp;
 
Seasmhach: Stable/Consistant &nbsp;
 
Céatadán: Percentage&nbsp;
 
Iniúchadh: Examination&nbsp;
 
Rangú: Categorisation&nbsp;

Nuacht Gaeilge ar an BBC in Albain – ach cá bhfuil nuacht Gaeilge an BBC sa Tuaisceart?

Seachtain

In 1 playlist(s)

Seachtain

Social links

Recent clips