Tríocha bliain ó shin, tharla rud nár tharla riamh roimhe.
Thug Uachtarán na Stát Aontaithe Bill Clinton - an polaiteoir is cumhachtaí ar domhan - cuairt ar Thuaisceart na hÉireann don chéad uair riamh.
Ar lá stairiúil i 1995, le linn shos cogaidh an IRA nuair a leagadh síos na gunnaí agus na buamaí, sheas Clinton os comhair na mílte i nDoire agus labhair sé faoin tsíocháin.
Ach cad chuige go raibh daoine ina éadan?
Agus cén tionchar a bhí ag an chuairt ar an choimhlint?
 
Labhraíonn Tessa Fleming leis an iriseoir polaitíochta John Downing.
 
Foclóir:
Toscaire: Envoy
Barántas: Guarantee
Seal: Stint
Báúil Sympathetic
Cáineadh: Criticism
A seacht ndícheall: Did their best
Do ladar a chur isteach: To interfere
Cnámh spairne: Bone of contention
Eisceachtúil: Exceptional
Tagairt: Reference
Ardú meanman: Raise one’s spirits
Buan: Permanent
Drogall: Hesitation
Sos cogaidh: Ceasefire

Scéalta, Eolas, Tuairimí; An Indo as Gaeilge. 

Scéalta, Eolas, Tuairimí; An Indo as Gaeilge.

Seachtain

Bill Clinton: Cuairt chonspóideach an chéad Uachtarán Meiriceánach ó thuaidh

Nuair a smaoiníonn muid ar Ghaeltacht, is minic a thagann íomhá chugainn d'áit iargúlta, cois farraige, ar imeall na tíre. Ach le 100 bliana anuas, rinneadh iarrachtaí déanta le nua-Ghaeltachtaí a bhunú sna cathracha agus ar imeall na bailte móra. Amharcann Ursula Ní Shionainn siar ar roinnt de na hiarrachtaí seo. Cad chuige gur éirigh le ceann nó dhó ach gur theip ar an chuid is mó acu?




Foclóir: 




Dlús: Density 




Athdháileadh: Redistribution  




Líonraí: Networks  




Riachtanais: Requirements  




Coilíneacht: Colony  




Léas: Lease  




Bardas: Municipality  




Treorach: Directive  




Tomhas: To gauge 




Lonnaíocht: Settlement  




Eiseamláir: Model 




Bagairt: Threat  




Ag snámh in aghaidh easa: Swimming against the stream 




Féiniúlacht: Identity  




Díchoilíniú: Decolonising  




Morálta: Moral  

Nuair a smaoiníonn muid ar Ghaeltacht, is minic a thagann íomhá chugainn d'áit iargúlta, cois farraige, ar imeall na tíre. Ach le 100 bliana anuas, rinneadh iarrachtaí déanta le nua-Ghaeltachtaí a bhunú sna cathracha agus ar imeall na bailte móra. Amharcann Ursula Ní Shionainn siar ar roinnt de na hiarrachtaí seo. Cad chuige gur éirigh le ceann nó dhó ach gur theip ar an chuid is mó acu?
 
Foclóir:&nbsp;
 
Dlús: Density&nbsp;
 
Athdháileadh: Redistribution &nbsp;
 
Líonraí: Networks &nbsp;
 
Riachtanais: Requirements &nbsp;
 
Coilíneacht: Colony &nbsp;
 
Léas: Lease &nbsp;
 
Bardas: Municipality &nbsp;
 
Treorach: Directive &nbsp;
 
Tomhas: To gauge&nbsp;
 
Lonnaíocht: Settlement &nbsp;
 
Eiseamláir: Model&nbsp;
 
Bagairt: Threat &nbsp;
 
Ag snámh in aghaidh easa: Swimming against the stream&nbsp;
 
Féiniúlacht: Identity &nbsp;
 
Díchoilíniú: Decolonising &nbsp;
 
Morálta: Moral &nbsp;

Éist arís: Páirc na Gaeltachta - Why did Dublin's 'Gaeltacht' fail?

Ag amharc siar ar an bhliain a bhí, is fíor go raibh an Ghaeilge thuas seal thíos seal.  




Bhí sí faoin spotsolas go minic le linn na bliana agus bhí neart ceannlíntí a thug ardú croí do Ghaeilgeoirí. 




Le Ros na Rún ag ceiliúradh 30 bliana ar an fhód, méadú as cuimse ar úsáid na Gaeilge ar Tik Tok agus méadú suntasach ar líon na mac léinn Gaeilge in Ollscoil na Banríona, bhí go leor le bheith bródúil as i 2025. 




Ach i measc na scéalta a thug ardú meanma do na Gaeil, bhí scéalta ann a laghdaigh misneach fosta, go háirithe sa chóras oideachais agus díolúintí ó stáidéar ar an nGaeilge ag an leibhéal is airde riamh. 




Mar sin de, agus deireadh na bliana ag teannadh linn, cén rath a bhí ar ár dteanga dhúchasach i 2025? 




Ar Seachtain labhair Tessa Fleming le Storm Eaton-Kilgallen faoi na ‘top-picks’ atá aici féin don bhliain seo. 




 




Foclóir: 




Mórshiúl: March  




Gan teorann: Unrestricted  




Impleachta: Implications  




Trasteorann: Cross-border  




Gruama: Bleak  




Réabhlóideach: Revolutionary  




Malartú: Exchange or swap  




Gearchéim tithíochta - housing crisis  




Uafás: Horror  




Teanga oibre: Working language  




Míthuiscint: Misunderstanding  




Insealbhaithe: Inducted  




Neamhaird: Disregard   




Infheicthe: Visible  




Cúisithe: Accused    




Sceimhlitheoireacht: Terrorism 

Ag amharc siar ar an bhliain a bhí, is fíor go raibh an Ghaeilge thuas seal thíos seal. &nbsp;
 
Bhí sí faoin spotsolas go minic le linn na bliana agus bhí neart ceannlíntí a thug ardú croí do Ghaeilgeoirí.&nbsp;
 
Le Ros na Rún ag ceiliúradh 30 bliana ar an fhód, méadú as cuimse ar úsáid na Gaeilge ar Tik Tok agus méadú suntasach ar líon na mac léinn Gaeilge in Ollscoil na Banríona, bhí go leor le bheith bródúil as i 2025.&nbsp;
 
Ach i measc na scéalta a thug ardú meanma do na Gaeil, bhí scéalta ann a laghdaigh misneach fosta, go háirithe sa chóras oideachais agus díolúintí ó stáidéar ar an nGaeilge ag an leibhéal is airde riamh.&nbsp;
 
Mar sin de, agus deireadh na bliana ag teannadh linn, cén rath a bhí ar ár dteanga dhúchasach i 2025?&nbsp;
 
Ar Seachtain labhair Tessa Fleming le Storm Eaton-Kilgallen faoi na ‘top-picks’ atá aici féin don bhliain seo.&nbsp;
 
&nbsp;
 
Foclóir:&nbsp;
 
Mórshiúl: March &nbsp;
 
Gan teorann: Unrestricted &nbsp;
 
Impleachta: Implications &nbsp;
 
Trasteorann: Cross-border &nbsp;
 
Gruama: Bleak &nbsp;
 
Réabhlóideach: Revolutionary &nbsp;
 
Malartú: Exchange or swap &nbsp;
 
Gearchéim tithíochta - housing crisis &nbsp;
 
Uafás: Horror &nbsp;
 
Teanga oibre: Working language &nbsp;
 
Míthuiscint: Misunderstanding &nbsp;
 
Insealbhaithe: Inducted &nbsp;
 
Neamhaird: Disregard &nbsp;&nbsp;
 
Infheicthe: Visible &nbsp;
 
Cúisithe: Accused &nbsp;&nbsp;&nbsp;
 
Sceimhlitheoireacht: Terrorism&nbsp;

Thuas seal, thíos seal: Best and worst den Ghaeilge i 2025 

Tá tuarascáil nua seolta ag Tuismitheoirí na Gaeltachta a léiríonn líon na dteaghlach atá ag tógáil clann le Gaeilge sna Gaeltachtaí. 




Tá figiúirí le haghaidh gach ceann den 26 Limistéar Pleanála Teanga (LPT) san áireamh sa tuarascáil.  




Níl ach 3 LPT sa Ghaeltacht ar féidir a rá go bhfuil os cionn 50% de theaghlaigh ag tógáil a gclann le Gaeilge iontu. 




Mar sin, cén fáth nach bhfuil níos mó daoine ag tabhairt a dteanga dúchais dá gcuid páistí? 




Ar Seachtain, labhair Sorcha Ní Chéilleachair, Ceannasaí Tuismitheoirí na Gaeltachta, faoi cad é a léiríonn an taighde nua seo dúinn. 




Is ball den trust project é Seachtain agus ba mhian linn go mbeidh muinín agaibhse ionainn. Is féidir ár mbeartas eitice a léamh ag independent.ie/ourjournalism 




Foclóir: 




Comhluadar: Companionship 




Lánúineacha: Couples 




Daonáireamh: Census 




Slat tomhais: A measuring-rod 




LPT: Limistéar Pleanála Teanga 




Abhainn: River 




Mórtas: Pride 




Seasmhach: Stable/Consistant  




Céatadán: Percentage 




Iniúchadh: Examination 




Rangú: Categorisation 

Tá tuarascáil nua seolta ag Tuismitheoirí na Gaeltachta a léiríonn líon na dteaghlach atá ag tógáil clann le Gaeilge sna Gaeltachtaí.&nbsp;
 
Tá figiúirí le haghaidh gach ceann den 26 Limistéar Pleanála Teanga (LPT) san áireamh sa tuarascáil. &nbsp;
 
Níl ach 3 LPT sa Ghaeltacht ar féidir a rá go bhfuil os cionn 50% de theaghlaigh ag tógáil a gclann le Gaeilge iontu.&nbsp;
 
Mar sin, cén fáth nach bhfuil níos mó daoine ag tabhairt a dteanga dúchais dá gcuid páistí?&nbsp;
 
Ar Seachtain, labhair Sorcha Ní Chéilleachair, Ceannasaí Tuismitheoirí na Gaeltachta, faoi cad é a léiríonn an taighde nua seo dúinn.&nbsp;
 
Is ball den trust project é Seachtain agus ba mhian linn go mbeidh muinín agaibhse ionainn. Is féidir ár mbeartas eitice a léamh ag independent.ie/ourjournalism&nbsp;
 
Foclóir:&nbsp;
 
Comhluadar: Companionship&nbsp;
 
Lánúineacha: Couples&nbsp;
 
Daonáireamh: Census&nbsp;
 
Slat tomhais: A measuring-rod&nbsp;
 
LPT: Limistéar Pleanála Teanga&nbsp;
 
Abhainn: River&nbsp;
 
Mórtas: Pride&nbsp;
 
Seasmhach: Stable/Consistant &nbsp;
 
Céatadán: Percentage&nbsp;
 
Iniúchadh: Examination&nbsp;
 
Rangú: Categorisation&nbsp;

Bill Clinton: Cuairt chonspóideach an chéad Uachtarán Meiriceánach ó thuaidh

In 1 playlist(s)

Seachtain

Social links

Recent clips