Tijdens de rechtszitting van Ali B kwamen screenshots van chatgesprekken naar voren, wat op sociale media leidde tot reacties over de mogelijkheid van vervalsingen en de beperkte verificatie van dergelijke bewijzen. Verificatie van screenshots van chat conversaties was eerder al een onderwerp toen in Mei een vrouw werd veroordeeld die chatberichten had vervalst, en op deze wijze een dwaling in de rechtspraak veroorzaakte waarbij een onschuldige man werd veroordeeld.

Hoe Makkelijk is het om Chatberichten te Vervalsen?

Het vervalsen van chatberichten is eenvoudig. Zonder technische kennis kunnen berichten aangepast worden door simpelweg een naam te veranderen in een bestaande (nep)conversatie. Daarnaast bestaan er diverse apps die het creëren van nepchatgesprekken vergemakkelijken. Dit betekent dat zelfs zonder fotobewerkingsvaardigheden, iedereen in staat is om overtuigende nepberichten te maken.

Verificatie door het Openbaar Ministerie (OM)

Volgens hoogleraar strafprocesrecht Joep Lindeman en Coen Hermans, landelijk officier cybercrime bij het OM, is de verificatie van chatgegevens via platformeigenaren zoals WhatsApp, Instagram, of TikTok niet eenvoudig. Deze platforms geven niet gemakkelijk toegang tot chatgegevens, wat de verificatie bemoeilijkt.

Andere Verificatiemethoden

De meest praktische manier om chatberichten te verifiëren, is door beide partijen in een gesprek te benaderen en hun versies te vergelijken. Dit is echter afhankelijk van het feit of beide partijen de berichten niet hebben verwijderd. In situaties waar berichten ontbreken, kan een vervalser beweren dat alleen de incriminerende berichten zijn verwijderd, wat verdere complicaties oplevert.

Toelaatbaarheid van Niet-Geverifieerde Screenshots als Bewijs

In theorie zijn niet-geverifieerde screenshots toelaatbaar als bewijs, maar het uiteindelijke besluit ligt bij de rechter. De rechter beoordeelt of het bewijs voldoende overtuigend is, vaak in combinatie met ander ondersteunend bewijsmateriaal. In Nederland is men zich bewust van de mogelijkheid van vervalste digitale bewijzen, en er wordt al jaren ervaring opgedaan met bijvoorbeeld DNA-materiaal, en computer hacking.

Impact van AI op Bewijsmateriaal

Met de opkomst van AI wordt het steeds moeilijker om echt van nep te onderscheiden. Zowel het OM als de rechtenfaculteit wijzen erop dat de procedures aan de voorkant streng moeten zijn om te voorkomen dat dit tijdens een rechtszaak een probleem wordt. De technische drempel om geloofwaardig beeld en geluid te creëren, wordt steeds lager, wat nieuwe uitdagingen met zich meebrengt. Beide experts twijfelen er niet aan, dat ondanks de focus op procedures, er toch een moment gaat komen dat AI gegenereerde (nep)bewijs in een zaak zal zitten.

Conclusie

Hoewel nepchatberichten zeker tussen het bewijsmateriaal kunnen zitten, is het onwaarschijnlijk dat een hele zaak wordt opgebouwd rond een niet-geverifieerd screenshot als enig bewijs. Er zal altijd ander ondersteunend bewijs nodig zijn om de betrouwbaarheid van chatberichten als bewijsmateriaal te waarborgen.