De obligatiemarkten zijn flink in beweging. In twee maanden tijd is de rente op een 30-jarige Duitse obligatie van 3,1% naar 3,5% gestegen, het hoogste niveau sinds 2011. Dat klinkt misschien niet zo veel, maar voor obligatiemarkten is dat een flinke beweging. Daardoor zijn de koersen van deze obligaties met 6% gedaald. En het was al geen best jaar. In totaal zou u in 2025 op een dergelijke veilige belegging 14% hebben verloren.

In alle berichtgeving over deze beweging wordt de overgang van de Nederlandse pensioenfondsen naar het nieuwe pensioensysteem aangevoerd als belangrijkste argument. In het nieuwe systeem is er minder behoefte aan obligaties met een hele lange looptijd, dus worden ze verkocht, waardoor de prijzen dalen en de rentes stijgen.

In principe klopt dat. Nederlandse pensioenfondsen zijn grote beleggers in dit segment van de obligatiemarkt. Maar als je wat dieper in de feiten duikt, lijkt het verhaal groter dan de daadwerkelijke beweging. De rente op 30-jarige obligaties is niet echt veel harder gestegen dan die van de 10-jarige.

Het pensioenverhaal is gewoon een makkelijke verklaring voor de rentestijging. Een andere verklaring is bijvoorbeeld het oplopen van het Duitse begrotingstekort. Er zullen veel nieuwe Duitse obligaties worden uitgegeven, en dat drukt de prijs omlaag en de rente omhoog.
Daarnaast is er ook reuring bij de ECB. Een maandje geleden was de discussie nog of die de rente moest verlagen of niet, maar nu gaan de markten uit van een lichte verhoging in 2026. Niet veel, maar toch.

ECB-directielid Isabel Schnabel zei recentelijk dat de rente ook omhoog kan. Aangezien zij vrij invloedrijk is binnen de centrale bank, had dat zeker een effect. Maar we moeten deze opmerking ook zien in het licht dat zij in 2027 graag Christine Lagarde wil opvolgen als president van de ECB. Wellicht helpt het opstellen als een goede Duitse hardliner in haar campagne.
Het wordt ook weleens tijd dat we een ECB-president krijgen die wat strenger in de leer is. Sinds 2003 hebben we alleen maar Fransen en Italianen gehad: Jean-Claude Trichet, Mario Draghi en Lagarde.
Intussen zien we de effecten van de rentestijging al terug op de aandelenmarkten, vooral bij de Europese vastgoedfondsen. Die sector is dit jaar maar liefst 12% achtergebleven bij de brede Europese index, en dat is vooral aan de rentestijging toe te schrijven.

Ook de hypotheekrente klimt. Wellicht zorgt dat voor enige afkoeling van de huizenmarkt, al zijn daar de belangrijkste factoren nog altijd de werkgelegenheid en de verwachtingen daarover. Een hogere rente zorgt voor hogere lasten, maar als je bang bent voor ontslag, durf je waarschijnlijk geen huis meer te kopen.

Voorlopig moeten we dit rentespook maar goed in de gaten houden, wat de verklaring ook is.

Corné van Zeijl is analist en strateeg bij Cardano en belegt ook privé. Reageer via c.zeijl@cardano.com. Deze column kun je ook iedere donderdag lezen in het FD.