De krapte op de arbeidsmarkt dreigt de Nederlandse economie lam te leggen. Hoe voorkomen we dat? Wat is de juiste balans tussen 'vast' en 'flex' en hoe zorgen we dat werken meer gaat lonen? En is arbeidsmigratie een probleem, of een belangrijk deel van de oplossing? Daarover debatteren vijf politieke partijen, onder leiding van Liesbeth Staats, in Het Nationale Arbeidsmarktdebat.

Krapte

Hoe groot de gevolgen van de krapte op de arbeidsmarkt ook zijn, nieuw zijn ze allerminst. 'We kenden de gevolgen al en de belangrijkste oorzaak is toch écht de vergrijzing die pas in 2050 de piek zal bereiken. Daarna zal hij geleidelijk afnemen', voorspelt hoogleraar Arbeidsmarkt Ton Wilthagen, die bij het debat optrad als expert die de onderwerpen inleidt. Volgens Wilthagen gaat die vergrijzing ook gepaard met ontgroening, wat betekent dat groepen jongeren de komende tijd kleiner zullen worden.

Daardoor wordt de druk op de arbeidsmarkt de komende tijd alleen maar groter. En niet alleen de arbeidsmarkt komt verder onder druk te staan, Wilthagen vreest dat de druk op alle maatschappelijke domeinen zal worden vergroot. 'Dat betekent dat we meer mensen nodig hebben op de arbeidsmarkt en bijvoorbeeld moeten kijken of we onze arbeidstijd kunnen uitbreiden.'

Meer werken is de oplossing voor de krapte, daarover zijn partijen als de VVD, GroenLinks-PvdA en D66 het grotendeels eens, blijkt uit het debat. Maar over de manier waarop dat kan worden verwezenlijkt, denken de partijen zeer verschillend. 

Loon naar werken

Als het aan de ChristenUnie ligt, wordt het minimumloon verhoogd naar 18 euro per uur. 'Dat gaat dan wel gepaard met een compleet nieuw belastingstelsel', legt CU-Kamerlid Don Ceder uit tijdens het debat. 'We schrappen alle toeslagen en regelingen en zorgen dat we een veel eenvoudiger, simpeler belastingstelsel hebben dat rechtvaardiger is.'

De meeste andere partijen reageren kritisch op het plan. Tjebbe van Oostenbruggen van Nieuw Sociaal Contract (NSC): 'Je kan de toeslagen niet afschaffen en tegelijkertijd het loon verschrikkelijk omhoog gooien. Dan leg je het allemaal bij de werkgevers neer en dat moeten we niet doen'. Maar Van Oostenbruggen stelt ook dat niet andersom kan, door de arbeidskorting enorm op te plussen. 'Dat zijn allemaal dingen die onbetaalbaar zijn en die door slimme mensen moeten worden uitgedacht.'

Arbeidsmigratie

Van Oostenbruggen maakt tijdens het debat duidelijk dat het aantal arbeidsmigranten dat jaarlijks naar Nederland komt volgens NSC 'veel te hoog' is. De partij van lijsttrekker Pieter Omtzigt wil daarom een 'cap' invoeren, die ervoor moet zorgen dat per jaar nog maar maximaal vijftigduizend arbeidsmigranten worden toegelaten. Anne-Marijke Podt van D66 noemt dat getal tij 'nergens op gebaseerd'.

De BNR Verkiezingsdebatten

In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 22 november organiseert BNR acht verkiezingsdebatten, over specifieke thema's. De debatten worden uitgezonden op BNR en zijn daarna te beluisteren op www.bnr.nl en je eigen podcastapp.

Overzicht debatten en uitzenddatums:

• Het Nationale Arbeidsmarktdebat, 31-10-2023 om 19.00
• Het BNR Woondebat, 02-11-2023 om 19.00
• Het BNR Financedebat, 09-11-2023 om 19.00
• Het BNR Energiedebat, 14-11-2023 om 19.00
• Het BNR Bedrijvendebat, 15-11-2023 om 19.00
• Het BNR Buitenlanddebat, 16-11-2023 om 15.00
• Het Nationale Autodebat, 17-11-2023 om 15.00
• Het BNR Ondernemersdebat, 21-11-2023 om 09.00