In aflevering 3 zoomen we in op het groeiend wantrouwen ten opzichte van de overheid. In uiterste vorm zien we anti-institutioneel extremisme, complottheorieën en een groeiend aantal soevereinen (die geen belasting meer willen betalen en zich afwenden van de samenleving). In het wantrouwen zitten – volgens onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut – enkele narratieven besloten, samen te vatten als: ‘ze zien ons niet’, ‘wij zien hen niet’ en ‘ze kunnen het niet’. Verschillende motieven komen samen. 

De coronacrisis heeft een impuls gegeven aan het complotdenken. Er is een sfeer ontstaan waarin de politieke bestuurscultuur kan worden geframed als ‘totalitair’. Dit heeft vooral te maken met de kongsi tussen politieke macht en wetenschappelijke waarheidsclaims. Wantrouwen ten opzichte van de overheid is misschien wel een overkoepelende noemer bij de vraag ‘waar zijn we bang voor?’  

In deze 3de aflevering van het tweede seizoen van de podcast “Polder in de Fik” gaan Prof. Hans Boutellier en Dr. Yarin Eski in gesprek over angst voor de macht. Die angst is van alle tijden en vaak met goede redenen. In feite gaat het om angst voor de willekeur van de macht. In principe is ‘de rechtsstaat’ erop gericht ‘machten’ te beperken en zwakkeren te beschermen. Dat kan gaan om macht van de staat, of van het kapitaal, maar ook van het volk (de democratisering is altijd gepaard gegaan met angst voor de macht van ‘het grauw’).  

In deze tijd lijkt een nieuw soort angst te zijn ontstaan voor de almacht van ‘het systeem’. Er komen vele sentimenten in samen, vaak gepaard gaande met regelrechte haat tegen ‘instituties van de elite’: de media, de wetenschap, de overheid – in toenemende mate gekoppeld aan ‘links’. Wat zijn de gevolgen daarvan en hoe nu verder? 

Over de makers 

Hans Boutellier (1953) is een vooraanstaande Nederlandse wetenschapper op het gebied van veiligheid, criminaliteit en sociale orde. Hij heeft een indrukwekkende carrière opgebouwd als hoogleraar, directeur en adviseur, en heeft veel gepubliceerd over belangrijke maatschappelijke onderwerpen. Hij werd benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau vanwege zijn bijdrage aan maatschappij, beleid en wetenschap. 

Yarin Eski (1985) is universitair hoofddocent bestuurskunde en co-director van het Resilience, Security & Civil Unrest (ReSCU) Research and Innovation lab van de Vrije Universiteit (VU) Amsterdam. Voordat hij naar de VU kwam, was hij senior lecturer aan de Liverpool John Moores University. Hij behaalde zijn PhD in 2015 aan de University of Glasgow en is een Fellow of the Higher Education Academy in het Verenigd Koninkrijk. 

Mirthe van der Drift (1993) is socioloog en programmamaker. Ze presenteert radioprogramma’s over actualiteit, wetenschap, kunst en cultuur. Daarnaast maakt ze vanuit een radiobus reportages in binnen en buitenland over persoonlijke verhalen bij het nieuws.