Henri Bontenbal, CDA-partijleider en Tweede Kamer-fractievoorzitter, groeide op in een gezin met acht kinderen. Die achtergrond is ook van invloed geweest op zijn politieke visies. Consumeren stond thuis niet bovenaan en als je een van de acht kinderen bent, besef je snel dat jij niet het centrum van de wereld bent. 

Bontenbal is een echte Rotterdammer: geen gelul, niet pochen en duidelijk en direct zijn. Hij is transparant en eerlijk over wat hij vindt, maar moet zich in de Tweede Kamer ook wel inhouden om niet al te scherp uit de hoek te komen.  

Als partijleider moet hij balanceren tussen zijn eigen visie en die van de partij. Deze rol had hij vijf jaar geleden nog niet op zich willen nemen. Hij is, nu hij wat ouder wordt, is hij milder geworden in zijn formuleringen. Voorheen was hij scherper, maar om iets te bereiken, is hij meer gaan kijken op welke manier hij effectief kan zijn. Hoe kan hij mensen meenemen? 

Doordat hij ouder is, heeft hij voor zichzelf een duidelijke norm over de manier waarop een politicus zich moet gedragen. Hij gaat niet mee in het meer populistische geschreeuw dat de politiek steeds meer lijkt te overheersen. 

Bontenbal vindt dat hij en het CDA geduld moeten hebben. Hij zou zich zorgen maken als het CDA nu snel zou stijgen in de peilingen. Voor hem zou dat een teken zijn dat de partij zich populistisch gedraagt. Hij vindt dat de politieke middenpartijen zelfreflectie nodig hebben en zich moeten afvragen wat ze fout hebben gedaan, waardoor veel kiezers op uiterst rechtse partijen hebben gestemd. De middenpartijen hebben de afgelopen jaren te veel het compromis verdedigd, waardoor hun eigen waarden achterop zijn geraakt.  

Het CDA moet daarom de aloude christendemocratische uitgangspunten en waarden bovenaan zetten om het tij te keren. Hij is druk bezig om een visie uit te werken voor alle belangrijke politieke thema’s voor de toekomst, maar heeft daarbij ook nog wat tijd nodig.    

De stip op de horizon voor 2050 is bouwen aan een sociale en duurzame markteconomie, een economie die niet meer uitbuit op het gebied van grondstoffen, mensen en milieu. 

Om daar te komen moet de oude economie langzaam worden afgebouwd en de nieuwe, duurzame economie worden gestimuleerd. Het coalitieakkoord gaat echter uit van de status quo, de oude economie, en doet onvoldoende aan stimulering van duurzaamheid.  

Over tien jaar hoopt Bontenbal het CDA weer op poten te hebben gezet, als middel om de samenleving sterker te maken. Dat we in Nederland een omslag krijgen in het doorgeschoten individualisme. De grote maatschappelijke problemen die er nu zijn, zijn ook terug te leiden naar hoe wij collectief denken. Die problemen zijn alleen op te lossen als we bereid zijn gemeenschappelijker te denken. 

Henri Bontenbal, CDA-partijleider en Tweede Kamer-fractievoorzitter, groeide op in een gezin met acht kinderen. Die achtergrond is ook van invloed geweest op zijn politieke visies. Consumeren stond thuis niet bovenaan en als je een van de acht kinderen bent, besef je snel dat jij niet het centrum van de wereld bent. 
Bontenbal is een echte Rotterdammer: geen gelul, niet pochen en duidelijk en direct zijn. Hij is transparant en eerlijk over wat hij vindt, maar moet zich in de Tweede Kamer ook wel inhouden om niet al te scherp uit de hoek te komen.  
Als partijleider moet hij balanceren tussen zijn eigen visie en die van de partij. Deze rol had hij vijf jaar geleden nog niet op zich willen nemen. Hij is, nu hij wat ouder wordt, is hij milder geworden in zijn formuleringen. Voorheen was hij scherper, maar om iets te bereiken, is hij meer gaan kijken op welke manier hij effectief kan zijn. Hoe kan hij mensen meenemen? 
Doordat hij ouder is, heeft hij voor zichzelf een duidelijke norm over de manier waarop een politicus zich moet gedragen. Hij gaat niet mee in het meer populistische geschreeuw dat de politiek steeds meer lijkt te overheersen. 
Bontenbal vindt dat hij en het CDA geduld moeten hebben. Hij zou zich zorgen maken als het CDA nu snel zou stijgen in de peilingen. Voor hem zou dat een teken zijn dat de partij zich populistisch gedraagt. Hij vindt dat de politieke middenpartijen zelfreflectie nodig hebben en zich moeten afvragen wat ze fout hebben gedaan, waardoor veel kiezers op uiterst rechtse partijen hebben gestemd. De middenpartijen hebben de afgelopen jaren te veel het compromis verdedigd, waardoor hun eigen waarden achterop zijn geraakt.  
Het CDA moet daarom de aloude christendemocratische uitgangspunten en waarden bovenaan zetten om het tij te keren. Hij is druk bezig om een visie uit te werken voor alle belangrijke politieke thema’s voor de toekomst, maar heeft daarbij ook nog wat tijd nodig.    
De stip op de horizon voor 2050 is bouwen aan een sociale en duurzame markteconomie, een economie die niet meer uitbuit op het gebied van grondstoffen, mensen en milieu. 
Om daar te komen moet de oude economie langzaam worden afgebouwd en de nieuwe, duurzame economie worden gestimuleerd. Het coalitieakkoord gaat echter uit van de status quo, de oude economie, en doet onvoldoende aan stimulering van duurzaamheid.  
Over tien jaar hoopt Bontenbal het CDA weer op poten te hebben gezet, als middel om de samenleving sterker te maken. Dat we in Nederland een omslag krijgen in het doorgeschoten individualisme. De grote maatschappelijke problemen die er nu zijn, zijn ook terug te leiden naar hoe wij collectief denken. Die problemen zijn alleen op te lossen als we bereid zijn gemeenschappelijker te denken.

Om de wereld te veranderen hebben we een nieuw soort leiderschap nodig. Leiders met lef, transparantie, visie, eerlijkheid, leiders die niet bang zijn om impopulaire beslissingen te nemen. Zijn onze huidige leiders al in het bezit van deze kwaliteiten en zetten zij deze al veelvuldig in? Of zitten zij nog vast in oude patronen? Patronen van het hoofd, waar de waan van de dag, de druk van de aandeelhouders en vakbonden, de kiezers en de achterban, het hoofdkantoor en de bedrijfsresultaten, de noodzaak van de energietransitie overstemmen? Wat maakt dat zij daar niet los van kunnen komen? Hoe staan zij als privépersoon tegenover de transitie? En waar schuurt dat met hun positie als politiek, maatschappelijk of zakelijk leider? 

Jan Rotmans is hoogleraar Duurzaamheid en Transitie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Al meer dan 35 jaar waarschuwt hij voor de gevolgen van klimaatverandering én geeft hij perspectieven op klimaatadaptatie en -transitie. Harm Edens is programmamaker en schrijver en zet zich al meer dan 28 jaar in voor een betere, eerlijkere, schonere en duurzamere wereld.  

Tijdens weer een duurzaamheidsconferentie, waar ze elkaar tegenkwamen, viel bij hen beiden tegelijkertijd het kwartje: ze waren al decennialang belangrijke kennis de wereld in aan het sturen, maar hoe meer mensen wisten over klimaatverandering, hoe meer ze de neiging hadden om weg te kijken.  

Het zorgde bij beiden op hetzelfde moment voor de verzuchting dat het anders moet. Het hart van mensen moet worden aangesproken en leidend zijn bij de informatie van het hoofd. Kennis en informatie zijn koud en bieden de mogelijkheid om weg te kijken. Maar zodra het over jouw persoonlijk leven gaat, over je kinderen, kleinkinderen, je huis, alles wat je lief is, dan is wegkijken geen optie meer. 

Over de makers 

Prof. Dr. Ir. Jan Rotmans, een internationale autoriteit op het gebied van transities en duurzaamheid, biedt overheden, bedrijven en bovenal het individu de oplossing voor de chaos en crises die wij allemaal voelen. Hij pleit voor 11 transities om onze maatschappij en zo de wereld leefbaar te houden. Voorbij de angst voor verandering. Hij laat zien wat juist wél kan en wat het oplevert. Niet alleen met je hoofd, maar ook met je hart. Hij schreef meerdere boeken over het kantelpunt waar de wereld en de mensheid naartoe bewegen, waaronder Omarm de chaos en Verandering van tijdperk.  

Jan is oprichter van DRIFT, het Dutch Research Institute For Transitions en is mede-oprichter van Urgenda, de organisatie voor innovatie en duurzaamheid die Nederland samen sneller duurzaam wil maken.  

Programmamaker, scenarist, columnist, dagvoorzitter en spreker (drs) Harm Edens presenteert al meer dan 28 jaar de satirische quiz Dit Was Het Nieuws. Hij schreef 23 jaar sitcoms, zoals Het zonnetje in huis en In de Vlaamsche Pot. Edens doet al jaren verslag van de Vierdaagse in Nijmegen en schreef diverse boeken, waaronder Volkomen onnatuurlijk gedrag, over opgroeien op een plek die niet als thuis voelde. Harm is een veelgevraagd dagvoorzitter en spreker, vooral over thema’s rond duurzaamheid en de wereld om hem heen. Sinds 1996 is Harm ambassadeur van het Wereld Natuur Fonds, sinds 2010 van Just Diggit en sinds 2023 ambassadeur van het Jane Goodall Instituut.

Voor BNR Radio presenteert hij wekelijks het programma Duurzaam. Daarnaast maakte hij de podcast En ze leefden nog gay en gelukkig. Het sprookje van de lhbti+ vrijheid in Nederland.

Om de wereld te veranderen hebben we een nieuw soort leiderschap nodig. Leiders met lef, transparantie, visie, eerlijkheid, leiders die niet bang zijn om impopulaire beslissingen te nemen. Zijn onze huidige leiders al in het bezit van deze kwaliteiten en zetten zij deze al veelvuldig in? Of zitten zij nog vast in oude patronen? Patronen van het hoofd, waar de waan van de dag, de druk van de aandeelhouders en vakbonden, de kiezers en de achterban, het hoofdkantoor en de bedrijfsresultaten, de noodzaak van de energietransitie overstemmen? Wat maakt dat zij daar niet los van kunnen komen? Hoe staan zij als privépersoon tegenover de transitie? En waar schuurt dat met hun positie als politiek, maatschappelijk of zakelijk leider? 
Jan Rotmans is hoogleraar Duurzaamheid en Transitie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Al meer dan 35 jaar waarschuwt hij voor de gevolgen van klimaatverandering én geeft hij perspectieven op klimaatadaptatie en -transitie. Harm Edens is programmamaker en schrijver en zet zich al meer dan 28 jaar in voor een betere, eerlijkere, schonere en duurzamere wereld.  
Tijdens weer een duurzaamheidsconferentie, waar ze elkaar tegenkwamen, viel bij hen beiden tegelijkertijd het kwartje: ze waren al decennialang belangrijke kennis de wereld in aan het sturen, maar hoe meer mensen wisten over klimaatverandering, hoe meer ze de neiging hadden om weg te kijken.  
Het zorgde bij beiden op hetzelfde moment voor de verzuchting dat het anders moet. Het hart van mensen moet worden aangesproken en leidend zijn bij de informatie van het hoofd. Kennis en informatie zijn koud en bieden de mogelijkheid om weg te kijken. Maar zodra het over jouw persoonlijk leven gaat, over je kinderen, kleinkinderen, je huis, alles wat je lief is, dan is wegkijken geen optie meer. 
Over de makers 
Prof. Dr. Ir. <a href="https://www.linkedin.com/in/jan-rotmans-4b723912/">Jan Rotmans</a>, een internationale autoriteit op het gebied van transities en duurzaamheid, biedt overheden, bedrijven en bovenal het individu de oplossing voor de chaos en crises die wij allemaal voelen. Hij pleit voor 11 transities om onze maatschappij en zo de wereld leefbaar te houden. Voorbij de angst voor verandering. Hij laat zien wat juist wél kan en wat het oplevert. Niet alleen met je hoofd, maar ook met je hart. Hij schreef meerdere boeken over het kantelpunt waar de wereld en de mensheid naartoe bewegen, waaronder Omarm de chaos en Verandering van tijdperk.  
Jan is oprichter van <a href="https://drift.eur.nl/nl/">DRIFT</a>, het Dutch Research Institute For Transitions en is mede-oprichter van <a href="https://www.urgenda.nl/">Urgenda</a>, de organisatie voor innovatie en duurzaamheid die Nederland samen sneller duurzaam wil maken.  
Programmamaker, scenarist, columnist, dagvoorzitter en spreker (drs) <a href="https://www.linkedin.com/in/harmedens/">Harm Edens</a> presenteert al meer dan 28 jaar de satirische quiz Dit Was Het Nieuws. Hij schreef 23 jaar sitcoms, zoals Het zonnetje in huis en In de Vlaamsche Pot. Edens doet al jaren verslag van de Vierdaagse in Nijmegen en schreef diverse boeken, waaronder Volkomen onnatuurlijk gedrag, over opgroeien op een plek die niet als thuis voelde. Harm is een veelgevraagd dagvoorzitter en spreker, vooral over thema’s rond duurzaamheid en de wereld om hem heen. Sinds 1996 is Harm ambassadeur van het <a href="https://www.wwf.nl/wat-we-doen">Wereld Natuur Fonds</a>, sinds 2010 van <a href="https://justdiggit.org/what-we-do/">Just Diggit</a> en sinds 2023 ambassadeur van het <a href="https://www.janegoodall.nl/kom-in-actie/">Jane Goodall Instituut</a>.
Voor BNR Radio presenteert hij wekelijks het programma <a href="https://open.spotify.com/show/0RjVpIXPs7UsKXBBXoLJzL?si=9b9fc453ce534d0b">Duurzaam</a>. Daarnaast maakte hij de podcast <a href="https://open.spotify.com/show/52cF1vBvxJou24kZlY4YEa?si=add79db41de546aa">En ze leefden nog gay en gelukkig. Het sprookje van de lhbti+ vrijheid in Nederland</a><a href="https://open.spotify.com/show/52cF1vBvxJou24kZlY4YEa?si=add79db41de546aa">.</a>

Advertisement