Marker 01

Marker 02

Het besef dat het anders moet in de landbouw, met meer aandacht voor de natuur, is groeiende onder boeren, volgens Alex Datema. Zelf boert hij al jaren natuurinclusief, maar om die overstap te maken is voor veel boeren niet zo eenvoudig. Al was het maar omdat voor iedereen de stap van bewustwording naar handelen een ingewikkelde is.

Er moet veel veranderen in het landbouwproces en de Rabobank probeert die verandering aan te jagen. Door veel gesprekken te voeren met boeren, maar ook door financiële consequenties te verbinden aan de manier waarop wordt geboerd. De beeldvorming dat boeren niet willen veranderen, niet duurzamer willen worden, klopt niet. Helaas wordt dat beeld bepaald door een heel kleine groep boeren, zo’n vijf tot tien procent, die niet gelooft in klimaatverandering en daarom niet wil veranderen. De beeldbepalendheid van de onwillige boeren, frustreert Datema. Maar het is zijn taak om voorbij die frustratie een mooi toekomstbeeld te schetsen en te laten zien hoe je daar kan komen.

Het was niet Datema’s droom om directeur bij de Rabobank te worden. Sterker nog, toen hij werd gebeld door de bank liet hij weten geen ambitie te hebben om bankier te worden. Toen hij doorhad dat de bank, net als hij, de landbouwsector wilde verduurzamen en daarvoor iemand nodig had uit de sector om die boodschap uit te dragen, was hij om. Hij ziet deze functie als een enorme kans om invloed te hebben op alle veranderingen die nodig zijn in de food en agrisector.

De kritiek dat de Rabobank zich schuldig maakt aan ‘boerwashing’, is volgens Datema niet terecht. Hij kan nog steeds alles zeggen en heeft de vrijheid om dingen in gang te zetten die hij nodig acht. En dat mensen denken dat hij de functie heeft genomen om lekker veel geld te verdienen, legt hij naast zich neer.

Bij de Rabobank ligt nu een toekomstwens voor 2040: hoe ziet de sector er dan idealiter uit en welke route leidt daarheen? Dat is een verre van gebruikelijke manier van zakendoen bij een bank, afgaan op wensen, maar getuigt volgens Datema van de bereidheid van de bank om het goede te doen.

De Rabobank noemt zichzelf de bank van de transitie. Maar om transitiedoelen te behalen, heeft een bank andere mensen nodig dan de standaardbankiers. En moet de bank anders gaan kijken naar financiering. De transitie kan namelijk nooit plaatsvinden als alleen maar wordt gedacht aan risicobeheersing.

Er is door de bank al zodanig geïnvesteerd in biobased bouwen dat alle partijen in de keten er nu klaar voor zijn. Boeren willen ook de gewassen ervoor gaan verbouwen, maar de vraag naar die gewassen is nog onvoldoende om er ook winst mee te behalen. De Rabobank zou de vraag kunnen stimuleren door bijvoorbeeld hypothecaire voordelen te geven aan mensen die biobased bouwen.

Door persoonlijk leiderschap kan Datema systeemverandering in gang zetten. In de loop der jaren heeft hij leren vertrouwen op zijn gevoel. Als hij merkt dat hij mensen niet meekrijgt op de manier die hij voor ogen heeft, doet hij het op een andere manier. Hij probeert te kijken naar kansen en mogelijkheden. Die liggen volgens hem in het feit dat boeren op zoek zijn naar iemand die ze de weg wijst en zekerheid geeft. Daarnaast hebben de grote bedrijven inmiddels door dat duurzaamheid niet alleen idealisme is, maar ook de enige manier om op termijn overeind te blijven.

Het besef dat het anders moet in de landbouw, met meer aandacht voor de natuur, is groeiende onder boeren, volgens Alex Datema. Zelf boert hij al jaren natuurinclusief, maar om die overstap te maken is voor veel boeren niet zo eenvoudig. Al was het maar omdat voor iedereen de stap van bewustwording naar handelen een ingewikkelde is.
Er moet veel veranderen in het landbouwproces en de Rabobank probeert die verandering aan te jagen. Door veel gesprekken te voeren met boeren, maar ook door financiële consequenties te verbinden aan de manier waarop wordt geboerd. De beeldvorming dat boeren niet willen veranderen, niet duurzamer willen worden, klopt niet. Helaas wordt dat beeld bepaald door een heel kleine groep boeren, zo’n vijf tot tien procent, die niet gelooft in klimaatverandering en daarom niet wil veranderen. De beeldbepalendheid van de onwillige boeren, frustreert Datema. Maar het is zijn taak om voorbij die frustratie een mooi toekomstbeeld te schetsen en te laten zien hoe je daar kan komen.
Het was niet Datema’s droom om directeur bij de Rabobank te worden. Sterker nog, toen hij werd gebeld door de bank liet hij weten geen ambitie te hebben om bankier te worden. Toen hij doorhad dat de bank, net als hij, de landbouwsector wilde verduurzamen en daarvoor iemand nodig had uit de sector om die boodschap uit te dragen, was hij om. Hij ziet deze functie als een enorme kans om invloed te hebben op alle veranderingen die nodig zijn in de food en agrisector.
De kritiek dat de Rabobank zich schuldig maakt aan ‘boerwashing’, is volgens Datema niet terecht. Hij kan nog steeds alles zeggen en heeft de vrijheid om dingen in gang te zetten die hij nodig acht. En dat mensen denken dat hij de functie heeft genomen om lekker veel geld te verdienen, legt hij naast zich neer.
Bij de Rabobank ligt nu een toekomstwens voor 2040: hoe ziet de sector er dan idealiter uit en welke route leidt daarheen? Dat is een verre van gebruikelijke manier van zakendoen bij een bank, afgaan op wensen, maar getuigt volgens Datema van de bereidheid van de bank om het goede te doen.
De Rabobank noemt zichzelf de bank van de transitie. Maar om transitiedoelen te behalen, heeft een bank andere mensen nodig dan de standaardbankiers. En moet de bank anders gaan kijken naar financiering. De transitie kan namelijk nooit plaatsvinden als alleen maar wordt gedacht aan risicobeheersing.
Er is door de bank al zodanig geïnvesteerd in biobased bouwen dat alle partijen in de keten er nu klaar voor zijn. Boeren willen ook de gewassen ervoor gaan verbouwen, maar de vraag naar die gewassen is nog onvoldoende om er ook winst mee te behalen. De Rabobank zou de vraag kunnen stimuleren door bijvoorbeeld hypothecaire voordelen te geven aan mensen die biobased bouwen.
Door persoonlijk leiderschap kan Datema systeemverandering in gang zetten. In de loop der jaren heeft hij leren vertrouwen op zijn gevoel. Als hij merkt dat hij mensen niet meekrijgt op de manier die hij voor ogen heeft, doet hij het op een andere manier. Hij probeert te kijken naar kansen en mogelijkheden. Die liggen volgens hem in het feit dat boeren op zoek zijn naar iemand die ze de weg wijst en zekerheid geeft. Daarnaast hebben de grote bedrijven inmiddels door dat duurzaamheid niet alleen idealisme is, maar ook de enige manier om op termijn overeind te blijven.

Om de wereld te veranderen hebben we een nieuw soort leiderschap nodig. Leiders met lef, transparantie, visie, eerlijkheid, leiders die niet bang zijn om impopulaire beslissingen te nemen. Zijn onze huidige leiders al in het bezit van deze kwaliteiten en zetten zij deze al veelvuldig in? Of zitten zij nog vast in oude patronen? Patronen van het hoofd, waar de waan van de dag, de druk van de aandeelhouders en vakbonden, de kiezers en de achterban, het hoofdkantoor en de bedrijfsresultaten, de noodzaak van de energietransitie overstemmen? Wat maakt dat zij daar niet los van kunnen komen? Hoe staan zij als privépersoon tegenover de transitie? En waar schuurt dat met hun positie als politiek, maatschappelijk of zakelijk leider? 

Jan Rotmans is hoogleraar Duurzaamheid en Transitie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Al meer dan 35 jaar waarschuwt hij voor de gevolgen van klimaatverandering én geeft hij perspectieven op klimaatadaptatie en -transitie. Harm Edens is programmamaker en schrijver en zet zich al meer dan 28 jaar in voor een betere, eerlijkere, schonere en duurzamere wereld.  

Tijdens weer een duurzaamheidsconferentie, waar ze elkaar tegenkwamen, viel bij hen beiden tegelijkertijd het kwartje: ze waren al decennialang belangrijke kennis de wereld in aan het sturen, maar hoe meer mensen wisten over klimaatverandering, hoe meer ze de neiging hadden om weg te kijken.  

Het zorgde bij beiden op hetzelfde moment voor de verzuchting dat het anders moet. Het hart van mensen moet worden aangesproken en leidend zijn bij de informatie van het hoofd. Kennis en informatie zijn koud en bieden de mogelijkheid om weg te kijken. Maar zodra het over jouw persoonlijk leven gaat, over je kinderen, kleinkinderen, je huis, alles wat je lief is, dan is wegkijken geen optie meer. 

Over de makers 

Prof. Dr. Ir. Jan Rotmans, een internationale autoriteit op het gebied van transities en duurzaamheid, biedt overheden, bedrijven en bovenal het individu de oplossing voor de chaos en crises die wij allemaal voelen. Hij pleit voor 11 transities om onze maatschappij en zo de wereld leefbaar te houden. Voorbij de angst voor verandering. Hij laat zien wat juist wél kan en wat het oplevert. Niet alleen met je hoofd, maar ook met je hart. Hij schreef meerdere boeken over het kantelpunt waar de wereld en de mensheid naartoe bewegen, waaronder Omarm de chaos en Verandering van tijdperk.  

Jan is oprichter van DRIFT, het Dutch Research Institute For Transitions en is mede-oprichter van Urgenda, de organisatie voor innovatie en duurzaamheid die Nederland samen sneller duurzaam wil maken.  

Programmamaker, scenarist, columnist, dagvoorzitter en spreker (drs) Harm Edens presenteert al meer dan 28 jaar de satirische quiz Dit Was Het Nieuws. Hij schreef 23 jaar sitcoms, zoals Het zonnetje in huis en In de Vlaamsche Pot. Edens doet al jaren verslag van de Vierdaagse in Nijmegen en schreef diverse boeken, waaronder Volkomen onnatuurlijk gedrag, over opgroeien op een plek die niet als thuis voelde. Harm is een veelgevraagd dagvoorzitter en spreker, vooral over thema’s rond duurzaamheid en de wereld om hem heen. Sinds 1996 is Harm ambassadeur van het Wereld Natuur Fonds, sinds 2010 van Just Diggit en sinds 2023 ambassadeur van het Jane Goodall Instituut.

Voor BNR Radio presenteert hij wekelijks het programma Duurzaam. Daarnaast maakte hij de podcast En ze leefden nog gay en gelukkig. Het sprookje van de lhbti+ vrijheid in Nederland.

Om de wereld te veranderen hebben we een nieuw soort leiderschap nodig. Leiders met lef, transparantie, visie, eerlijkheid, leiders die niet bang zijn om impopulaire beslissingen te nemen. Zijn onze huidige leiders al in het bezit van deze kwaliteiten en zetten zij deze al veelvuldig in? Of zitten zij nog vast in oude patronen? Patronen van het hoofd, waar de waan van de dag, de druk van de aandeelhouders en vakbonden, de kiezers en de achterban, het hoofdkantoor en de bedrijfsresultaten, de noodzaak van de energietransitie overstemmen? Wat maakt dat zij daar niet los van kunnen komen? Hoe staan zij als privépersoon tegenover de transitie? En waar schuurt dat met hun positie als politiek, maatschappelijk of zakelijk leider? 
Jan Rotmans is hoogleraar Duurzaamheid en Transitie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Al meer dan 35 jaar waarschuwt hij voor de gevolgen van klimaatverandering én geeft hij perspectieven op klimaatadaptatie en -transitie. Harm Edens is programmamaker en schrijver en zet zich al meer dan 28 jaar in voor een betere, eerlijkere, schonere en duurzamere wereld.  
Tijdens weer een duurzaamheidsconferentie, waar ze elkaar tegenkwamen, viel bij hen beiden tegelijkertijd het kwartje: ze waren al decennialang belangrijke kennis de wereld in aan het sturen, maar hoe meer mensen wisten over klimaatverandering, hoe meer ze de neiging hadden om weg te kijken.  
Het zorgde bij beiden op hetzelfde moment voor de verzuchting dat het anders moet. Het hart van mensen moet worden aangesproken en leidend zijn bij de informatie van het hoofd. Kennis en informatie zijn koud en bieden de mogelijkheid om weg te kijken. Maar zodra het over jouw persoonlijk leven gaat, over je kinderen, kleinkinderen, je huis, alles wat je lief is, dan is wegkijken geen optie meer. 
Over de makers 
Prof. Dr. Ir. <a href="https://www.linkedin.com/in/jan-rotmans-4b723912/">Jan Rotmans</a>, een internationale autoriteit op het gebied van transities en duurzaamheid, biedt overheden, bedrijven en bovenal het individu de oplossing voor de chaos en crises die wij allemaal voelen. Hij pleit voor 11 transities om onze maatschappij en zo de wereld leefbaar te houden. Voorbij de angst voor verandering. Hij laat zien wat juist wél kan en wat het oplevert. Niet alleen met je hoofd, maar ook met je hart. Hij schreef meerdere boeken over het kantelpunt waar de wereld en de mensheid naartoe bewegen, waaronder Omarm de chaos en Verandering van tijdperk.  
Jan is oprichter van <a href="https://drift.eur.nl/nl/">DRIFT</a>, het Dutch Research Institute For Transitions en is mede-oprichter van <a href="https://www.urgenda.nl/">Urgenda</a>, de organisatie voor innovatie en duurzaamheid die Nederland samen sneller duurzaam wil maken.  
Programmamaker, scenarist, columnist, dagvoorzitter en spreker (drs) <a href="https://www.linkedin.com/in/harmedens/">Harm Edens</a> presenteert al meer dan 28 jaar de satirische quiz Dit Was Het Nieuws. Hij schreef 23 jaar sitcoms, zoals Het zonnetje in huis en In de Vlaamsche Pot. Edens doet al jaren verslag van de Vierdaagse in Nijmegen en schreef diverse boeken, waaronder Volkomen onnatuurlijk gedrag, over opgroeien op een plek die niet als thuis voelde. Harm is een veelgevraagd dagvoorzitter en spreker, vooral over thema’s rond duurzaamheid en de wereld om hem heen. Sinds 1996 is Harm ambassadeur van het <a href="https://www.wwf.nl/wat-we-doen">Wereld Natuur Fonds</a>, sinds 2010 van <a href="https://justdiggit.org/what-we-do/">Just Diggit</a> en sinds 2023 ambassadeur van het <a href="https://www.janegoodall.nl/kom-in-actie/">Jane Goodall Instituut</a>.
Voor BNR Radio presenteert hij wekelijks het programma <a href="https://open.spotify.com/show/0RjVpIXPs7UsKXBBXoLJzL?si=9b9fc453ce534d0b">Duurzaam</a>. Daarnaast maakte hij de podcast <a href="https://open.spotify.com/show/52cF1vBvxJou24kZlY4YEa?si=add79db41de546aa">En ze leefden nog gay en gelukkig. Het sprookje van de lhbti+ vrijheid in Nederland</a><a href="https://open.spotify.com/show/52cF1vBvxJou24kZlY4YEa?si=add79db41de546aa">.</a>

Advertisement