'We worden krankzinnig slecht bestuurd' schreeuwde Kees de Kort op 10 maart 2020, voorafgegaan door een hartgrondige vloek. Het is misschien niet de mooiste Korteaanse uitspraak maar wat mij betreft wel de meest memorabele: De coronacrisis was net begonnen en Kees had zijn cijfers op orde waardoor glashelder was dat we op een bestuurlijke ramp afstevenden.

Toch had Kees ongelijk. We worden niet zozeer krankzinnig slecht maar hemeltergend naïef bestuurd. Of liever gezegd, de vraag is wie ons eigenlijk bestuurt. Er lijkt zich een stille staatsgreep te voltrekken waarvan slechts kleine stukjes van de ijsberg boven komen drijven in de media.  

Toen ik in 2018 hier in mijn column het dwingende advies gaf om bij het referendum tegen de sleepwet te stemmen, omdat die een bedreiging voor de vrije samenleving en de onafhankelijke journalistiek zou vormen lachte toenmalig D66 Kamerlid Kees Verhoeven mijn zorgen weg. We weten hoe het afliep. Nederland stemde tegen de sleepwet, maar hij kwam er toch. Alle geruststellende woorden van Verhoeven en alle waarborgen die minister van Binnenlandse Zaken Ronald Plasterk destijds dacht te hebben ingebouwd bleken niet bestand tegen de machtshonger van de inlichtingendiensten. De AIVD en de MIVD tappen grootschalig het internetverkeer van burgers af. Zelfs je Netflix en YouTube kijkgedrag wordt bijgehouden, schrijft journalist Huib Modderkolk in de Volkskrant. Het past in het patroon van de afgelopen twee jaar waarin we zonder veel tegenstand een controlestaat in zijn gerommeld, onder het mom van een pandemie.

In de WOB-documenten die vrijkomen blijkt dat de NCTV in de coronacrisis een ongekende macht naar zich toetrok. De terreurbestrijder hield -illegaal!- columnisten zoals ik en kritische burgers in de gaten en had zelfs de macht om een veto uit te spreken over welke bewindslieden wel en niet aan mochten schuiven in het crisisoverleg.

Eerder deze maand was journalistiek Nederland geschokt over onze enorme duikeling -van plaats 6 naar 28- in World Press Freedom Index maar over een van de oorzaken: de zware inmenging van de veiligheidsdiensten die maakt dat bronnen van journalisten niet goed beschermd zijn, werd nauwelijks gerept. De NOS-hoofdredacteur huilde weer over stickers op zijn auto's en ander klein bier. Maar het echte gevaar komt niet van boze burgers. De geheime diensten die in Nederland blijkbaar de dienst uitmaken maken burgers, journalisten en columnisten vogelvrij. Kees Verhoeven schreeuwt nu moord en brand, maar hij gaat er niet meer over. De vraag is: wie wel?