24 februari 2022. Een keerpunt in de geschiedenis van Europa. In de vroege ochtend kondigt de Russische president Poetin een ‘speciale militaire operatie’ aan in Oekraïne. Kort daarop ontploffen kruisraketten in Kiev, tienduizenden Russische soldaten steken de grens over. Oorlog is terug in Europa.

Na de val van de Muur hadden Europese landen hun legers drastisch ingekrompen, en de defensiebudgetten naar beneden bijgesteld. Militaire macht leek niet meer zo noodzakelijk. En bovendien, voor onze veiligheid vertrouwden we op bescherming door de Verenigde Staten. Oorlog op het continent leek een achterhaald scenario.

De Russische agressie schudt Europa wakker uit die droom. Daarbovenop is er onzekerheid over de uitslag van de aankomende Amerikaanse presidentsverkiezingen in november dit jaar. Stel dat Donald Trump - die herhaaldelijk gedreigd heeft uit de NAVO te stappen - terugkeert in het Witte Huis, wat betekent dat dan voor de Europese veiligheid?

Tegen die achtergrond van dreiging is het belang van een serieuze defensiecapaciteit weer op de kaart komen te staan in Europa.

Frankrijk is op het gebied van defensie een beetje een buitenbeentje binnen de Europese Unie. Het land heeft een sterk leger, met militaire bases over de hele wereld - van Gabon tot Polynesië en Frans Guyana. Er is een uitgebreide defensie-industrie om in de eigen productie van wapens te kunnen voorzien. En bovendien: Frankrijk beschikt zelfstandig over kernwapens, als enige lidstaat in de Europese Unie.

Tegelijkertijd klinkt er ook kritiek op hoe Frankrijk die militaire capaciteit gebruikt. Volgens het Duitse Kiel Instituut, dat bijhoudt hoeveel wapens en andere steun EU-landen leveren aan Oekraïne, blijft de Franse steun achter bij die van Europese bondgenoten.

Om te begrijpen waar die Franse positie vandaan komt, is het idee van ‘strategische autonomie’ essentieel. Tegenwoordig horen we die term vaak vallen als het gaat over de positie van de Europese Unie op het wereldtoneel, en het belang van een Europese defensiestrategie. Maar het is van oorsprong een oud Frans idee, dat het land op defensiegebied gemaakt heeft tot wat het nu is.

Over de maker:

Eline Huisman (1988) woont en werkt sinds 2021 in Parijs als correspondent Frankrijk voor onder meer de Volkskrant. Voorheen werkte ze als onderzoeksjournalist bij platform Investico en dook ze in de wereld van lobbyen, waarover ze samen met Ariejan Korteweg het boek Lobbyland, de geheime krachten in Den Haag (De Geus, 2016/ 2022) schreef.