De technologische revolutie van kunstmatige intelligentie en het politieke en culturele debat daarover zijn volop losgebarsten. Kun je je ogen nog geloven, is wat je leest wel 'echt'? Is wat hiermee kan – en vooral: straks zal kunnen - een vloek of een zegen of allebei tegelijk? En is deze editie van Betrouwbare Bronnen zélf wel echt?

Jaap Jansen en PG Kroeger kijken niet alleen naar wat nu al de discussie beheerst, maar wijzen op lessen die uit eerdere hocus-pocus verhalen, 'hoaxes', getrokken moeten worden. Zo gaat ook meer dan honderd jaar na dato het valse document van ‘een vergadering van joodse wereldleiders’ nog altijd onverminderd rond. 'De Protocollen van de Wijzen van Sion' waren een product van de Ochrana, de geheime dienst van de Tsaar. Wat daarin beweerd wordt, duikt in allerlei varianten nog steeds op: bij de 'Reichsbürger' bij de ayatollahs en in verhalen over 'Soros' en over Wall Street en Hollywood.

***

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst vind je altijd hier

***

Ongekend was de ophef in april 1983 in Hamburg, nu precies 40 jaar geleden. Toonaangevend weekblad Stern onthulde dat het de persoonlijke dagboeken van Adolf Hitler had ontdekt: “Die Jahrhundertsensation!” Zestig verzegelde mappen gevuld met honderden pagina's handgeschreven, persoonlijke aantekeningen door de Führer waren uit zijn bunker in Berlijn gesmokkeld en bij een vliegtuigongeluk gered.

Veel geleerden - ook Loe de Jong van het RIOD - waren diep onder de indruk. Grote mediabedrijven betaalden grote bedragen voor het recht om dit unieke document exclusief uit te geven. Stern pochte dat de geschiedenis van het Derde Rijk en dus van Duitsland en Europa herschreven moest worden.

PG vertelt hoe hij al in de kiosk op het station verbluft keek naar de omslag van Stern. Die foto van dat dagboek kon toch niet kloppen? En zo kwamen uit allerlei kringen argwaan, bevreemding en kritische analyses los. Het avontuurlijke verhaal van de vondst van Hitlers complete dagboeken en nog meer persoonlijke documenten uit de Führerbunker bleef niettemin de media wereldwijd meeslepen.

De inhoud van het dagboek was opvallend. Deels een saai soort agenda-opsomming, deels allerlei gedachten die de dictator in een ander, soms menselijker daglicht stelden. Alle reden dus om het diep en kritisch te analyseren. Zodra dat door Stern mogelijk werd gemaakt, vielen er harde klappen. De concurrenten in de media vieren feest en de net nieuwe regering van Helmut Kohl niet minder, om heel andere, meer politieke redenen.

Het verhaal van journalist Gerd Heidemann, oplichter Konrad Kujau en de financiële malversaties rondom de dagboeken is adembenemend. Niets van de avontuurlijke achtergrondverhalen bleek waar. Eigenlijk was alles overgeschreven uit een bestaande publicatie die de dagelijkse werkzaamheden van Hitler en zijn staf en detail had geverifieerd. Stern had vele miljoenen gespendeerd - en onder meer Nieuwe Revu $125.000 afhandig gemaakt! - in een hoax, "eine plumpe Fälschung" in de harde woorden van de chef van het Bundesarchiv.

Jaap en PG vertellen hoe het zo ver had kunnen komen, hoe een zo opvallende hoax zó kritiekloos benaderd werd en welke schimmige achtergronden daar later nog over naar boven kwamen.

Nu met kunstmatige intelligentie nog veel verfijnder met documenten, beelden en film gewerkt kan worden, is het eens te meer nodig dat media en politiek zich hiervan rekenschap geven. Want zijn die nieuwe beelden van 9/11 of de Maanlanding wel echt? En dat filmpje van Poetin of die jas van de Paus? En de vraag waarom mensen blijkbaar zo graag bedrogen willen worden ligt hierbij steeds weer op tafel.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl

***

Verder lezen

Gefälschte "Hitler-Tagebücher" - So gefährlich war der Fake (NDR)

***

Verder kijken

ZDF-Doku: Die Jahrhundertfälschung

***

Verder luisteren

Stern heeft een eigen podcastserie met fragmenten uit telefoongesprekken tussen Gerd Heidemann en Konrad Kujau

Eerdere afleveringen van Betrouwbare Bronnen die hierbij interessant kunnen zijn

322 - 30 januari 1933, een fatale dag voor Duitsland en de wereld

314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland

304 - Waarom Nederland een Wet op de politieke partijen nodig heeft en wat we hierbij kunnen leren van Duitsland

295 - "Kaag. Sigrid Kaag." Spionnen in de politiek

289 - Donald Trump als gevaar voor de democratie - Joe Biden en zijn strijd voor de ziel van Amerika

286 - Extra zomeraflevering: PG tipt boeken! (Hitlers heldin, de zus van Nietzsche)

253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft

251 - Nederlanders hebben groot vertrouwen in de democratie, veel minder in partijen

239 - 2022: het jaar van Oranje, Wannsee en de opkomst in Europa van jonge, nieuwe leiders

231 - Geschiedenis als politiek wapen

210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde

206 - 'Aardverschuiving': Michael Wolff over Donald Trumps laatste dagen als president. En: zijn bezoek aan Mar-a-Lago

152 - De 19e-eeuwse wortels van Forum voor Democratie

141 – Hans Vijlbrief: een nieuwe relatie overheid-burger in de strijd tegen het populisme

105 - 75 jaar bevrijding: Dagelijks leven in Nazi-Duitsland

75 - 2020: het jaar van grote kunstenaars, gruwelijke uitvindingen en bevrijding van tirannie

65 - 'Vroeger was alles beter', PG Kroeger: nostalgie als strategie en politiek wapen

53 - De viering van 40 jaar Deutsche Demokratische Republik

23 - Ruth Peetoom en politicoloog Yascha Mounk over de kwetsbare democratie

19 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen

***

Tijdlijn

00:00:00 – Deel 1

00:43:20 – Deel 2

01:18:24 – Einde 

De technologische revolutie van kunstmatige intelligentie en het politieke en culturele debat daarover zijn volop losgebarsten. Kun je je ogen nog geloven, is wat je leest wel 'echt'? Is wat hiermee kan – en vooral: straks zal kunnen - een vloek of een zegen of allebei tegelijk? En is deze editie van Betrouwbare Bronnen zélf wel echt?Jaap Jansen en PG Kroeger kijken niet alleen naar wat nu al de discussie beheerst, maar wijzen op lessen die uit eerdere hocus-pocus verhalen, 'hoaxes', getrokken moeten worden. Zo gaat ook meer dan honderd jaar na dato het valse document van ‘een vergadering van joodse wereldleiders’ nog altijd onverminderd rond. 'De Protocollen van de Wijzen van Sion' waren een product van de Ochrana, de geheime dienst van de Tsaar. Wat daarin beweerd wordt, duikt in allerlei varianten nog steeds op: bij de 'Reichsbürger' bij de ayatollahs en in verhalen over 'Soros' en over Wall Street en Hollywood.***Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. <a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen" rel="noopener noreferrer" target="_blank">De complete tekst vind je altijd hier</a>***Ongekend was de ophef in april 1983 in Hamburg, nu precies 40 jaar geleden. Toonaangevend weekblad Stern onthulde dat het de persoonlijke dagboeken van Adolf Hitler had ontdekt: “Die Jahrhundertsensation!” Zestig verzegelde mappen gevuld met honderden pagina's handgeschreven, persoonlijke aantekeningen door de Führer waren uit zijn bunker in Berlijn gesmokkeld en bij een vliegtuigongeluk gered.Veel geleerden - ook Loe de Jong van het RIOD - waren diep onder de indruk. Grote mediabedrijven betaalden grote bedragen voor het recht om dit unieke document exclusief uit te geven. Stern pochte dat de geschiedenis van het Derde Rijk en dus van Duitsland en Europa herschreven moest worden.PG vertelt hoe hij al in de kiosk op het station verbluft keek naar de omslag van Stern. Die foto van dat dagboek kon toch niet kloppen? En zo kwamen uit allerlei kringen argwaan, bevreemding en kritische analyses los. Het avontuurlijke verhaal van de vondst van Hitlers complete dagboeken en nog meer persoonlijke documenten uit de Führerbunker bleef niettemin de media wereldwijd meeslepen.De inhoud van het dagboek was opvallend. Deels een saai soort agenda-opsomming, deels allerlei gedachten die de dictator in een ander, soms menselijker daglicht stelden. Alle reden dus om het diep en kritisch te analyseren. Zodra dat door Stern mogelijk werd gemaakt, vielen er harde klappen. De concurrenten in de media vieren feest en de net nieuwe regering van Helmut Kohl niet minder, om heel andere, meer politieke redenen.Het verhaal van journalist Gerd Heidemann, oplichter Konrad Kujau en de financiële malversaties rondom de dagboeken is adembenemend. Niets van de avontuurlijke achtergrondverhalen bleek waar. Eigenlijk was alles overgeschreven uit een bestaande publicatie die de dagelijkse werkzaamheden van Hitler en zijn staf en detail had geverifieerd. Stern had vele miljoenen gespendeerd - en onder meer Nieuwe Revu $125.000 afhandig gemaakt! - in een hoax, "eine plumpe Fälschung" in de harde woorden van de chef van het Bundesarchiv.Jaap en PG vertellen hoe het zo ver had kunnen komen, hoe een zo opvallende hoax zó kritiekloos benaderd werd en welke schimmige achtergronden daar later nog over naar boven kwamen.Nu met kunstmatige intelligentie nog veel verfijnder met documenten, beelden en film gewerkt kan worden, is het eens te meer nodig dat media en politiek zich hiervan rekenschap geven. Want zijn die nieuwe beelden van 9/11 of de Maanlanding wel echt? En dat filmpje van Poetin of die jas van de Paus? En de vraag waarom mensen blijkbaar zo graag bedrogen willen worden ligt hierbij steeds weer op tafel.***Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. <a href="https://vriendvandeshow.nl/bb" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Word ook vriend van de show!</a>Heeft u belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar <a href="mailto:adverteren@dagennacht.nl" rel="noopener noreferrer" target="_blank">adverteren@dagennacht.nl</a>***Verder lezen<a href="https://www.ndr.de/geschichte/tagebuecher/Gefaelschte-Hitler-Tagebuecher-So-gefaehrlich-war-der-Fake,hitlertagebuecher108.html" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Gefälschte "Hitler-Tagebücher" - So gefährlich war der Fake (NDR)</a>***Verder kijken<a href="https://www.youtube.com/watch?v=kLkTZtpoqKg&amp;t=1586s&amp;ab_channel=DokuSupermacht" rel="noopener noreferrer" target="_blank">ZDF-Doku: Die Jahrhundertfälschung</a>***Verder luisteren<a href="https://www.youtube.com/watch?v=QwnLqciMrWs&amp;list=PLkh7AGIoP1xoXece2ZUyusL_Vo8fIt6MN&amp;ab_channel=stern" rel="noopener noreferrer" target="_blank">Stern heeft een eigen podcastserie met fragmenten uit telefoongesprekken tussen Gerd Heidemann en Konrad Kujau</a>Eerdere afleveringen van Betrouwbare Bronnen die hierbij interessant kunnen zijn<a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/943245ed-8640-4714-b3b1-d048e6e63ce5" rel="noopener noreferrer" target="_blank">322 - 30 januari 1933, een fatale dag voor Duitsland en de wereld</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/e469598d-a82c-4f90-a397-2ab557240c87" rel="noopener noreferrer" target="_blank">314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/35ac51fd-1d2a-4738-bbfa-78c666950482" rel="noopener noreferrer" target="_blank">304 - Waarom Nederland een Wet op de politieke partijen nodig heeft en wat we hierbij kunnen leren van Duitsland</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/c7efc24a-5fea-45cb-9ed0-c36a1ca6f66b" rel="noopener noreferrer" target="_blank">295 - "Kaag. Sigrid Kaag." Spionnen in de politiek</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/3ed6b8bd-032c-42d1-a1e8-d388ab9d03ca" rel="noopener noreferrer" target="_blank">289 - Donald Trump als gevaar voor de democratie - Joe Biden en zijn strijd voor de ziel van Amerika</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/6da6272c-7189-4196-aa64-bf19878aa337" rel="noopener noreferrer" target="_blank">286 - Extra zomeraflevering: PG tipt boeken!</a>&nbsp;(Hitlers heldin, de zus van Nietzsche)<a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/2b612355-44ba-44d2-a02d-f2ad719fe23b" rel="noopener noreferrer" target="_blank">253 - Poetins bizarre toespraak: hoe de president de geschiedenis van Oekraïne herschrijft</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/b033f6fa-1758-4d72-8ae1-40fa0b4318c0" rel="noopener noreferrer" target="_blank">251 - Nederlanders hebben groot vertrouwen in de democratie, veel minder in partijen</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/88357774-9699-49e9-9f4c-6b8ffc41c0e9" rel="noopener noreferrer" target="_blank">239 - 2022: het jaar van Oranje, Wannsee en de opkomst in Europa van jonge, nieuwe leiders</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/b4f9eaa1-9dd2-4bec-b04f-f28b62700be8" rel="noopener noreferrer" target="_blank">231 - Geschiedenis als politiek wapen</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/f31b6f2e-b970-4359-82f4-e8c3faa9187b" rel="noopener noreferrer" target="_blank">210 - Kabinetsformatie 2021: Herman Tjeenk Willink over het verval van de democratische rechtsorde</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/f8bfcc2a-1aed-4fc6-8f52-1a78e1247205" rel="noopener noreferrer" target="_blank">206 - 'Aardverschuiving': Michael Wolff over Donald Trumps laatste dagen als president. En: zijn bezoek aan Mar-a-Lago</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/a05712e2-2b42-4b92-baff-5b5f617ca624" rel="noopener noreferrer" target="_blank">152 - De 19e-eeuwse wortels van Forum voor Democratie</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/8bc7cc0b-dd9b-4ff6-a142-fefd1488109b" rel="noopener noreferrer" target="_blank">141 – Hans Vijlbrief: een nieuwe relatie overheid-burger in de strijd tegen het populisme</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/ad301f73-376f-4d97-b8c2-fb74f084db5e" rel="noopener noreferrer" target="_blank">105 - 75 jaar bevrijding: Dagelijks leven in Nazi-Duitsland</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/44f2be2d-6e4c-4f85-a97c-1f7657489a9b" rel="noopener noreferrer" target="_blank">75 - 2020: het jaar van grote kunstenaars, gruwelijke uitvindingen en bevrijding van tirannie</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/bf798923-b214-4840-b053-178dbcfd86df" rel="noopener noreferrer" target="_blank">65 - 'Vroeger was alles beter', PG Kroeger: nostalgie als strategie en politiek wapen</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/6448192a-71d1-4bf2-bc91-10576ff8a196" rel="noopener noreferrer" target="_blank">53 - De viering van 40 jaar Deutsche Demokratische Republik</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/42387175-692c-4c41-84b4-07995e872f61" rel="noopener noreferrer" target="_blank">23 - Ruth Peetoom en politicoloog Yascha Mounk over de kwetsbare democratie</a><a href="https://art19.com/shows/betrouwbare-bronnen/episodes/857f1bf5-899c-430b-aef1-e4bdb01e6e01" rel="noopener noreferrer" target="_blank">19 - Anne Applebaum: Poetin en de destabilisering van het Westen</a>***Tijdlijn00:00:00 – Deel 100:43:20 – Deel 201:18:24 – Einde&nbsp;

Wat gebeurt er voor en achter de schermen in de politiek? In de podcast Betrouwbare Bronnen praat Jaap Jansen met politieke hoofdrolspelers en hooggekwalificeerde deskundigen. Betrouwbare Bronnen koppelt Nederlandse politiek en beleid aan Europese en internationale ontwikkelingen.

De host van de podcast is Jaap Jansen, een politieke journalist die al zo’n dertig jaar op het Binnenhof werkt. In veel afleveringen koppelt historicus Pieter Gerrit Kroeger met diepgravende betogen en smeuïge anekdotes politieke geschiedenis aan de actualiteit van nu.

Nieuwe afleveringen van Betrouwbare Bronnen verschijnen doorgaans op dinsdag en vrijdag.

Reacties zijn welkom via Twitter @jaapjansen @pgkroeger en via betrouwbarebronnen@dagennacht.nl

Betrouwbare Bronnen heeft ook een website met actuele informatie.

Wilt u informatie over de mogelijkheid om te adverteren of te sponsoren, stuur dan een mailtje aan: adverteren@dagennacht.nl en we nemen zo snel mogelijk contact met u op!

Wat gebeurt er voor en achter de schermen in de politiek? In de podcast Betrouwbare Bronnen praat Jaap Jansen met politieke hoofdrolspelers en hooggekwalificeerde deskundigen. Betrouwbare Bronnen koppelt Nederlandse politiek en beleid aan Europese en internationale ontwikkelingen.De host van de podcast is Jaap Jansen, een politieke journalist die al zo’n dertig jaar op het Binnenhof werkt. In veel afleveringen koppelt historicus Pieter Gerrit Kroeger met diepgravende betogen en smeuïge anekdotes politieke geschiedenis aan de actualiteit van nu.Nieuwe afleveringen van Betrouwbare Bronnen verschijnen doorgaans op dinsdag en vrijdag.Reacties zijn welkom via Twitter @jaapjansen @pgkroeger en via betrouwbarebronnen@dagennacht.nlBetrouwbare Bronnen heeft ook <a href="https://vriendvandeshow.nl/bb" rel="noopener noreferrer" target="_blank">een website</a> met actuele informatie.Wilt u informatie over de mogelijkheid om te adverteren of te sponsoren, stuur dan een mailtje aan: <a href="mailto:adverteren@dagennacht.nl" rel="noopener noreferrer" target="_blank">adverteren@dagennacht.nl</a> en we nemen zo snel mogelijk contact met u op!

Betrouwbare Bronnen

Wat gebeurt er voor en achter de schermen in de politiek? In de podcast Betrouwbare Bronnen praat Jaap Jansen met politieke hoofdrolspelers en hooggekwalificeerde deskundigen. Betrouwbare Bronnen koppelt Nederlandse politiek en beleid aan Europese en internationale ontwikkelingen.
De host van de podcast is Jaap Jansen, een politieke journalist die al zo&rsquo;n dertig jaar op het Binnenhof werkt. In veel afleveringen koppelt historicus Pieter Gerrit Kroeger met diepgravende betogen en smeu&iuml;ge anekdotes politieke geschiedenis aan de actualiteit van nu.
Nieuwe afleveringen van Betrouwbare Bronnen verschijnen doorgaans op dinsdag en vrijdag.
Reacties zijn welkom via Twitter @jaapjansen @pgkroeger en via betrouwbarebronnen@dagennacht.nl
Betrouwbare Bronnen heeft ook <a href="https://vriendvandeshow.nl/bb">een website</a> met actuele informatie.
Wilt u informatie over de mogelijkheid om te adverteren of te sponsoren, stuur dan een mailtje aan: <a href="mailto:adverteren@dagennacht.nl">adverteren@dagennacht.nl</a> en we nemen zo snel mogelijk contact met u op!

Advertisement